-page-001.jpg)
Η Oaxaca θεωρείται η δεύτερη πιο φτωχή πολιτεία του Μεξικού μετά την άγρια πολιτεία Chiapas. Και χαρακτηρίζω άγρια την Τσιάπας, γιατί είναι. Εκτός από το άγριο φυσικό περιβάλλον με τις ζούγκλες, τους κροκόδειλους, τα απέραντα ποτάμια και τα πολύχρωμα πουλιά, οι άνθρωποι εκεί είναι απόλυτα εναρμονισμένοι με το άγριο περιβάλλον και τους κανόνες της ζούγκλας που λένε ότι αν παραβιάσεις τα εδάφη της, είσαι έρμαιο της αγριότητάς της. Το γράφω υπερβολικά και να με συγχωρέσετε, αλλά σε αρκετά μέρη μάς έκλειναν τους δρόμους με ένα σχοινί παιδιά, έφηβοι και νεαροί άντρες, για να μας ζητήσουν χρήματα, σε άλλα μέρη για να εισέλθουμε έπρεπε να πληρώσουμε είσοδο - δεν εννοώ σε πάρκα αναψυχής ή αρχαιολογικούς χώρους, αλλά σε χωριά και κοινότητες, υπήρχαν και μέρη που ορμούσαν κατά πάνω μας άτομα ανεξαρτήτου ηλικίας ζητώντας moneditas, κανένα ψιλό για να αγοράσουν κάτι να φάνε.
Εδώ ένα μικρό χαρούμενο βίντεο για την πολιτεία Τσιάπας:
Η Οαχάκα, αν και συνορεύει με την Τσιάπας, αν και είναι η δεύτερη πιο φτωχή πολιτεία του Μεξικού μετά την Τσιάπας, δεν είναι καθόλου έτσι. Είναι ένας τόπος περήφανος και οι άνθρωποι εκεί μου θυμίζουν όλα όσα οι γονείς μου και οι παππούδες μου μού αφηγούνταν για τη ζωή στα ελληνικά χωριά πριν τη Χούντα, πριν τη Μεταπολίτευση. Μια ζωή απλή, ζόρικη, μα ήρεμη και ευτυχισμένη. Γράφω “ευτυχισμένη” και δεν ξέρω τι πάει να πει αυτό, αλλά ας πούμε ότι τον τελευταίο καιρό σκέφτομαι την ευτυχία σαν το μελιστάλακτο μιμίδιο που κυκλοφορεί στα σόσιαλ με το απόφθεγμα του Χένρι Ντέιβιντ Θόρω: “Η ευτυχία είναι σαν την πεταλούδα. Όσο την κυνηγάς τόσο θα σου ξεφεύγει. Όμως αν στρέψεις την προσοχή σου αλλού, θα έρθει απλά και θα καθίσει στον ώμο σου”. Αυτό το απόφθεγμα μου θύμισε η Οαχάκα.
Συνάντησα έναν Έλληνα στην Πόλη της Οαχάκα, την πρωτεύουσα της πολιτείας, που μένει εδώ και δεκαετίες πια στο Μεξικό. Ονομάζεται Αλέξανδρος Γκαντώνας - παντρεμένος με τη Φλώρα που είναι Μεξικάνα και με δυο ενήλικα παιδιά. Είναι αντιπρόσωπος της Μεξικανικής λοταρίας στην Οαχάκα, διατηρεί ένα μαγαζί κάτι σαν τα ελληνικά Προπατζίδικα, καθώς και ένα μαγαζί με είδη δώρων που το έχει ονομάσει Μακεδονία. Τρέχαμε εμείς μέσα στη βροχή για να βρούμε ένα μέρος να προστατευτούμε και ξαφνικά αντικρίσαμε μία πινακίδα με την ελληνική σημαία και το όνομα Μακεδονία. Μπήκα μέσα και ρώτησα αν ο ιδιοκτήτης είναι όντως Έλληνας (έχει τύχει αρκετές φορές να δανείζονται ελληνικά ονόματα μεξικάνικες επιχειρήσεις, χωρίς όμως να έχουν καμία σχέση με την Ελλάδα, όπως π.χ. μια σχολή χορού στην Πόλη του Μεξικού που κάποιος την ονόμασε Μεράκι!). Ήταν όντως Έλληνας και ήταν ο Αλέξανδρος Γκαντώνας, γεννημένος – μεγαλωμένος στο χωριό Εράτυρα της Κοζάνης, τις δεκαετίες του '50 και του '60. Όμορφος άνθρωπος, ενδιαφέρων, τετραπέρατος, ντόπιος Μακεδόνας, δεν έχει χάσει ούτε τη μακεδονική του προφορά ούτε και το μακεδονικό ταπεραμέντο που είναι γενναιόδωρο.
Μιλήσαμε αρκετή ώρα με τον Αλέξανδρο για τη ζωή του, τη ζωή μου, αλλά και για την πολιτική κατάσταση στην Οαχάκα. Τον ρώτησα για τη φτώχεια και μου απάντησε ότι έρχονται εδώ οι τουρίστες και κρίνουν τους Οαχακένιους με τα δικά τους κριτήρια που δεν έχουν καμία σχέση με το πώς αντιμετωπίζουν τη ζωή οι κάτοικοι της περιοχής. “Αν δεν νιώθεις φτωχός, δεν είσαι φτωχός”, μου είπε χαρακτηριστικά. “Εδώ οι άνθρωποι δεν νιώθουν φτωχοί. Νιώθαμε εμείς φτωχοί, όσοι μεγαλώσαμε στα χωριά της ελληνικής επαρχίας τότε σε εκείνα τα χρόνια; Όχι! Εγώ είχα δύο παντελόνια, δύο ζευγάρια κάλτσες, δύο σώβρακα και η μάνα μου μού έπλεκε ένα πουλόβερ κάθε χρόνο για τον χειμώνα. Ένιωθα φτωχός; Ένιωθα τρισευτυχισμένος! Δεν με ένοιαζε. Σήμερα νιώθεις φτωχός, αν δεν έχεις ένα κινητό στο χέρι. Έχουν αλλάξει τα κριτήρια. Εδώ όμως στην Οαχάκα, όχι”.
Δύο φορές έχω επισκεφτεί την Οαχάκα, ναι, έχω δει πολλή φτώχεια, σύμφωνα με τα δικά μας δυτικά κριτήρια, κανείς-καμία ποτέ και πουθενά δεν άπλωσε το χέρι να μου ζητήσει ελεημοσύνη. Πουλούν την πραμάτεια τους διακριτικά, μαγειρεύουν με τσουκάλια πάνω σε ξύλα που σιγοκαίουν, σερβίρουν φαγητό σε τσίγκινα ή πλαστικά πιάτα, μένουν σε σπίτια που καθόλου δεν έχουν τις δυτικές ανέσεις ούτε και τη δυτική άπλα που έχει ο καθένας το δικό του υπνοδωμάτιο, αλλά είναι κουλ. Φιλικοί, μα την ίδια στιγμή απόμακροι, διακριτικοί και κουλ. Η Ίζαμπελ που μου μαθαίνει συνταγές μεξικάνικες είναι από την Οαχάκα και λέει συνέχεια ότι οι Οαχακένιοι είναι trabajadores, τους αρέσει η δουλειά δηλαδή, και ό,τι κερδίζουν, το κερδίζουν με τον κόπο τους. Από τα λίγα που είδα, ο ισχυρισμός της Ίζαμπελ δεν διαψεύστηκε.
Αν λοιπόν θέλετε να έρθετε στο Μεξικό και δεν σας ενδιαφέρει να δείτε Καραϊβική - την οποία ούτως ή άλλως θεωρώ υπερτιμημένη και για μια Ελληνίδα-έναν Έλληνα με τόσες εικόνες από τις φανταστικές ελληνικές παραλίες ίσως είναι και λίγο απογοητευτική - θα σας πρότεινα να δείτε Οαχάκα. Το αυθεντικό Μεξικό βέβαια και η Οαχάκα σε όλο της το μεγαλείο - με τους καλλιτέχνες, τους παραγωγούς μεσκάλ, το φαγητό – βρίσκεται στα χωριά της Οαχάκα. Ναι, και στην πρωτεύουσα εννοείται, στην Πόλη της Οαχάκα, αλλά κυρίως στα χωριά της.
Όχι μόνο στα χωριά με τις παραλίες πέρα στον Ειρηνικό Ωκεανό όπως είναι το Mazunte, το San Agustinillo, το Zipolite, αλλά και στα χωριά πάνω στα άγνωστα βουνά, όπως είναι το San Mateo Rio Hondo και το Jan Jose del Pacifico ή στα χωριά με τους αρτεζάνους που κατασκευάζουν χειροποίητα έργα τέχνης και κάνουν διάσημο το Μεξικό μέχρι τα πέρατα του κόσμου.
Θα αναφέρω επιγραμματικά το Mitla με τα υφαντά και τα κεντητά τα ρούχα του, το Arrazola με τα παραδοσιακά πλέον alebrijes - τα χρωματιστά ξύλινα πόκεμον όπως μου αρέσει να τα λέω αλλιώς, το San Bartolo Coyotepec με τα πήλινα από μαύρο πηλό, το San Marcos Tlapazola με τα πήλινα από κόκκινο πηλό, το Santiago Matatlán με τα αποστακτήρια και το μεσκάλ του, το Teotitlán del Valle με τα υφαντά και τα χαλιά του.
Για το τέλος, ένα μικρό βίντεο από το Τεοτλιτλάν. Θα συνεχίσω αναλυτικό αφιέρωμα στην Οαχάκα και θα ακολουθήσουν μερικά ακόμα βίντεο!