-page-001.jpg)
Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη Eurostat, έχουμε μικρά ποσοστά μονογονεϊκών οικογενειών, από τα μικρότερα της Ευρώπης. Μόλις 9% των οικογενειών απαρτίζονται από έναν γονέα, με τη συντριπτική πλειοψηφία να είναι γυναίκες όσες μεγαλώνουν μόνες το παιδί τους. Στις βόρειες χώρες της Ευρώπης τα ποσοστά αυξάνονται με τη Σουηδία να κατέχει την πρωτοκαθεδρία: 34% των οικογενειών είναι μονογονεϊκές, οι περισσότερες γυναίκες, ένα στερεότυπο που δεν αλλάζει όσο προηγμένη και να είναι μια χώρα. Στις ΗΠΑ τα ποσοστά είναι επίσης συνταρακτικά: σχεδόν το ένα τέταρτο των παιδιών έως 18 ετών ζουν με έναν γονέα, το 80% με τη μητέρα τους. Τι γίνεται όμως στο Μεξικό και γιατί αναφέρω ως δυσάρεστο φαινόμενο αυτό με τις γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους...;
Περίπου το ένα πέμπτο των γυναικών είναι χήρες, χωρισμένες ή διαζευγμένες (10,2%, 6,6% και 2,5%, αντίστοιχα), ενώ το 9,6% είναι ανύπαντρες μητέρες. Δεν μου αρέσει καθόλου ο όρος "ανύπαντρες μητέρες", τον θεωρώ παντελώς αδόκιμο, γιατί όλο και περισσότερα ζευγάρια ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ να μην παντρευτούν στον δυτικό κόσμο και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους εκτός γάμου. Η λέξη "ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ" είναι επίτηδες γραμμένη με κεφαλαία, γιατί στον δυτικό κόσμο το δικαίωμα στην επιλογή είναι πρωτεύον και προς αυτό εργάζονται πυρετωδώς οργανώσεις φεμινιστικές, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακόμα και οι κυβερνήσεις, ναι. Στο Μεξικό και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες που παλεύουν να βρουν τον εαυτό τους στον 21ο αιώνα, το δικαίωμα στην επιλογή δεν είναι αυτονόητο.
Οι μεξικάνικες πολιτείες με το υψηλότερο ποσοστό εγγεγραμμένων γεννήσεων εκτός γάμου από μητέρες κάτω των 20 ετών είναι: Guanajuato (31%), Puebla (28%), Aguascalientes (27%), Coahuila (27%), Yucatán (27%), Zacatecas (27%) και Durango (26%). Σε αυτές τις πολιτείες είναι παράνομη η έκτρωση με την ελεύθερη βούληση της γυναίκας, δεν υπάρχει καμία σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων είναι βαθιά θρησκευόμενοι ή και θρησκόληπτοι. Οι πιτσιρίκες γεννοβολάνε, γιατί από τη μια δεν θέλουν να μπουν στη φυλακή -ναι, υπάρχουν γυναίκες στη φυλακή επειδή έκαναν έκτρωση-, από την άλλη, η οικογένεια το απαγορεύει για θρησκευτικούς λόγους, παρόλο που ακόμα υπάρχει το στίγμα της ανύπαντρης μητέρας κοινωνικά. Έχει και νεαρές γυναίκες που δεν θέλουν να πάνε σε έναν τυχάρπαστο παράνομο γιατρό και να ζήσουν τον φόβο της μόλυνσης μέσα από αμφιλεγόμενες ιατρικές μεθόδους ή δεν έχουν τα λεφτά... Το 41,1% των μητέρων ηλικίας 15 ετών και άνω δεν έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση, ποσοστό που διπλασιάζεται σε σχέση με εκείνες που δεν είναι μητέρες (20,5%). Ο αναλφαβητισμός εξακολουθεί να είναι πρόβλημα εδώ στο Μεξικό, αφού το 4,7 του πληθυσμού δεν ξέρει να γράφει ή να διαβάζει, το οποίο μεταφράζεται σε 4.500.000 άτομα περίπου... Η μισή Ελλάδα.
Και πού είναι οι πατέρες των παιδιών που μεγαλώνουν μόνο με τις μητέρες, τις madres solteras; Εδώ έγκειται η μεγάλη διαφορά με τις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου... Εξαφανίζονται. Και οι γυναίκες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να μεγαλώσουν μόνες τα παιδιά τους. Δεν επιλέγουν να μείνουν έγκυες, δεν επιλέγουν να γεννήσουν το παιδί τους, δεν επιλέγουν να μην παντρευτούν, απλώς δέχονται μια μοίρα που τις την έχει φορέσει η κοινωνία, η θρησκεία τους, η οικογένεια και ο άντρας που τις παράτησε μόλις έμαθε ότι είναι έγκυες ή λίγο μετά που γέννησαν... Έχετε δει το Roma του Alfonso Cuarón; Δείτε το. Είναι μια αντιπροσωπευτική ταινία της μεξικάνικης κουλτούρας. Η πλοκή διαδραματίζεται το '70 και η αλήθεια είναι ότι πολλά έχουν αλλάξει από τότε, αλλά ο άντρας που εξαφανίζεται στην ευθύνη πολύ λίγο έχει αλλάξει.
Στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και κυρίως στην Πόλη του Μεξικού που είναι μια τεράστια μητροπολιτική πόλη, ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών επιλέγουν να γίνουν μητέρες χωρίς την ανδρική σύμπραξη και αυτό το ποσοστό ολοένα και αυξάνεται όπως γίνεται σχεδόν σε όλες τις χώρες του προηγμένου κόσμου. Η Πόλη του Μεξικού ωστόσο είναι η πρωτεύουσα και ένας άλλος κόσμος από την επαρχία του Μεξικού που εξακολουθεί να ζει με παρωχημένες αντιλήψεις σε ένα μεγάλο ποσοστό. Αξίζει να αναφέρω ότι στην Πόλη του Μεξικού είναι πλέον νόμιμη η έκτρωση με την ελεύθερη βούληση της γυναίκας, κάτι που νομιμοποιήθηκε μόλις τον Αύγουστο του 2023, μαζί με άλλες πολιτείες όπως οι Oaxaca, Baja California, Baja California Sur, Quintana Roo κ.α. Αλλά στις 20 από τις 32 πολιτείες εξακολουθεί να είναι παράνομη. Σε όλες τις πολιτείες ωστόσο μπορεί μια γυναίκα να κάνει έκτρωση αν το βρέφος που κυοφορεί είναι αποτέλεσμα βιασμού. Κάτι είναι κι αυτό. Αλλά έχει να γίνει πολλή δουλειά ακόμα.
Το αν συμφωνούμε ή όχι με την επιλογή μια γυναίκας ή ενός άντρα να μεγαλώσουν μόνοι ένα ή περισσότερα παιδιά είναι άλλο θέμα. Ο καθένας κάνει τις επιλογές του βάσει των εμπειριών του, των ενστίκτων, των χρημάτων του, της προσωπικότητας, της κοινωνίας, της εργασίας, του κράτους, και ζει με τις συνέπειες αυτών των επιλογών. Άλλο όμως η επιλογή και άλλο ο εγκλωβισμός σε μια ζωή που σου στερεί την όποια επιλογή, καθώς και το δικαίωμα να κάνεις κουμάντο στο σώμα σου επειδή θεωρείσαι υποδεέστερο πλάσμα, κομμάτι του πλευρού του Alfa Male Adam.
Ας αφήσω όμως τις στατιστικές. Στον κοινωνικό μου περίγυρο, τον πολύ προσωπικό, όσο εμένα στην Ευρώπη, να είχα γνωρίσει μια... ίσως δύο γυναίκες που μεγάλωναν μόνες τα παιδιά τους. Δεν εννοώ τις χωρισμένες ή διαζευγμένες μητέρες, των οποίων τα παιδιά γεννήθηκαν από έρωτα ή κατά λάθος, δεν πήγε καλά το πράγμα με τον σύντροφο, χώρισαν καλά ή άσχημα - δεν έχει σημασία - και μετά, ανέλαβαν προσωπικά το μεγάλωμα των παιδιών. Συνήθως, ο πατέρας είναι εκεί οικονομικά, τα Σαββατοκύριακα, τις γιορτές, όποτε χρειάζεται. Δεν θα μπω όμως σε αυτά τα χωράφια. Οι χωρισμοί με παιδιά είναι πάντα πολύ πιο περίπλοκοι. Εννοώ τις μητέρες που δεν είχαν καμία βοήθεια από πουθενά για το μεγάλωμα των παιδιών χωρίς να επιλέξουν να γίνουν μητέρες - απλώς προέκυψε -, και για διάφορους λόγους - συνήθως θρησκευτικούς και πολύ λιγότερο συνειδησιακούς -, αποφάσισαν να το κρατήσουν. Όταν μετακόμισα στο Μεξικό, οι madres solteras κατέκλυσαν τον κοινωνικό μου περίγυρο και το οπτικό μου πεδίο...
Είχα ποστάρει αυτό το κείμενο στο Facebook πριν από λίγο καιρό:
"Είναι συχνό το θέαμα γυναικών με μωρά στην αγκαλιά να πουλούν ψιλικά στους δρόμους της Πόλης του Μεξικού. Τις προάλλες έκανα τη βόλτα μου στην πλατεία του Κογιοακάν και μια νεαρή μητέρα με τον γιο στον μάρσιπο να κοιμάται προσπαθούσε να βάλει την πραμάτεια της με το ένα χέρι μέσα σε μια σακούλα. Με πρόσεξε που την πρόσεχα και πλησιάσαμε η μία την άλλη. Εγώ προσφέρθηκα να τη βοηθήσω, αυτή μου πρόσφερε την πραμάτεια της. Με ρώτησε αν θέλω κάτι να αγοράσω. "Δεν έχουμε φάει τίποτα όλη μέρα" μου είπε. Αγόρασα ένα ξύλινο κολιμπρί με 100 πέσος. "Πόσο είναι το μωρό σου;" τη ρώτησα. "17 μηνών" μου απάντησε. "Το δικό σου;" "15 μηνών" της ανταπάντησα και οι ερωταποκρίσεις συνεχίστηκαν. "Εσύ πόσο χρονών είσαι;" "17..." μου είπε και ανατρίχιασα. Σημαίνει ότι έμεινε έγκυος πριν κλείσει τα 15... "Εσύ;" με ρώτησε. "Εγώ θα μπορούσα να είμαι μαμά σου και γιαγιά του μωρού σου. Είμαι 43." "Α, σαν τη μαμά μου!" "Σαν τη μαμά σου, γλυκιά μου. Ο μπαμπάς του μωρού;" "Δεν ξέρω, εξαφανίστηκε όταν έμεινα έγκυος." Είναι συχνό το φαινόμενο γυναίκες στο Μεξικό να μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους, γιατί ο μπαμπάς εξαφανίζεται.
Τώρα βλέπω ένα ντοκιμαντέρ στο Νέτφλιξ: Period. End of Sentence. Γυναίκες στην επαρχία της Ινδίας ντρέπονται που έχουν περίοδο, οι περισσότερες νομίζουν ότι είναι κάτι ανίερο, ενώ οι άντρες δεν ξέρουν καν τι είναι ή έχουν μάθει ότι πρόκειται για γυναικεία ασθένεια. Κορίτσια παρατούν το σχολείο επειδή δεν μπορούν να αλλάξουν τα βρόμικα πανιά που φορούν σε μια χώρα όπου μόλις το 10% των γυναικών φοράει σερβιέτα. Αναρωτιέμαι πώς να είναι τα πράγματα στα φτωχά στρώματα του Μεξικού.
Το κολιμπρί που αγόρασα από την έφηβη μητέρα έχασε το φτερό του στον δρόμο για το σπίτι και πλέον έχω ένα ανάπηρο κολιμπρί κρεμασμένο από το φωτιστικό της τραπεζαρίας μου. Δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω το βλέμμα της."
Εκτός από τις madres solteras που συναντάω στον δρόμο, έχω φίλες, γνωστές, φίλες και γνωστές φίλων, τυχαίες γυναίκες που συναντώ στο γυμναστήριο, στο σχολείο, στο παγωτατζίδικο, σερβιτόρες, μαγείρισσες, που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους και όταν θα φτάσει τυχαία η κουβέντα στον πατέρα του παιδιού, θα πουν ότι τις εγκατέλειψε όταν έμειναν έγκυες ή μερικούς μήνες αφού γεννήθηκε το μωρό, ότι δεν συμμετέχουν στα οικονομικά, ότι δεν απαντούν στα τηλέφωνα, ότι γενικά δεν υπάρχουν... Και δεν μιλάω προς Θεού για ζευγάρια που έχουν χωρίσει με άσχημο τρόπο και χρησιμοποιούν τα παιδιά σαν ασπίδα στις δικές του ανασφάλειες. Μιλάω για μια συμπεριφορά που διδάσκεται από τα γεννοφάσκια αυτών των αντρών: ότι δεν είναι υπεύθυνοι για την ανατροφή των παιδιών. Έτσι, μένουν οι μητέρες αναγκαστικά μόνες μπροστά στην ευθύνη. Αν είναι τυχερές έχουν τη μητέρα τους, τους συγγενείς τους και χρήματα να βοηθήσουν την κατάσταση. Αν δεν είναι τυχερές, ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και, αν μπορούν, δουλεύουν όλη μέρα για να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών τους.
Είναι πολύ καλύτερα τα πράγματα απ' ό,τι ήταν 50 χρόνια πριν. Η μεγάλη πλειοψηφία των αντρών συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή των παιδιών, είναι τρυφεροί, περιποιητικοί, έχουν αποβάλλει τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Δεν ντρέπονται να κυκλοφορήσουν με το καρότσι, αλλάζουν τις πάνες, ταΐζουν το παιδί τους, πηγαίνουν στα ραντεβού με τον γιατρό και στα playdates, συμμετέχουν στα οικονομικά, ακόμα και όταν το ζευγάρι χωρίσει. Θέλουν να είναι εκεί. Ωστόσο, το ποσοστό των αντρών που εγκαταλείπουν τις οικογένειές τους χωρίς να αφήνουν ίχνη πίσω τους είναι ακόμα υψηλό στο Μεξικό. Αυτό σε συνδυασμό με τη βία κατά των γυναικών και τις γυναικοκτονίες που δεν λένε να κοπάσουν, σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμα άτομα που ανατρέφονται με την αναχρονιστική αντίληψη ότι η γυναίκα είναι ιδιοκτησία του άντρα που τη διαχειρίζεται κατά βούληση, άμα λάχει τη σκοτώνει κιόλας. 3000 γυναίκες, κορίτσια και έφηβες σκοτώνονται κάθε χρόνο στο Μεξικό. Διαβάζω τις επίσημες στατιστικές και η Ονδούρα έχει τις περισσότερες γυναικοκτονίες στη Λατινική Αμερική με 6 γυναίκες κάθε 100.000 να χάνουν τη ζωή τους... Για να καταλάβετε πόσο υψηλό είναι αυτό το νούμερο, στο Μεξικό δολοφονείται μια γυναίκα κάθε 100.000 που θεωρείται από τα πιο χαμηλά (!) της Λατινικής Αμερικής... Παρόλα αυτά 10 γυναίκες την ημέρα χάνουν τη ζωή τους στο Μεξικό μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Οι δολοφόνοι είναι κυρίως οι σύντροφοι ή άλλα μέλη της οικογένειας... Πόσες είναι οι madres solteras στην Ονδούρα; Περίπου το ένα τρίτο των μητέρων της χώρας... Το ένα τρίτο! Χωρίς να το επιλέξουν φυσικά. Είναι ένα βίαιο πρόσωπο της πατριαρχίας που παραμένει σιωπηλό.
Το άρθρο είναι αφιερωμένο στην Ημέρα της Γυναίκας και στις μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους.