Cuba 4

Το τέταρτο από τα έξι κείμενά μου σε μια χώρα γεμάτη αντιφάσεις.

Έκανα το λάθος να κλείσω ένα εισιτήριο για το Varadero -μια από τις πιο διάσημες παραλίες στην Κούβα, κάπου 3 ώρες με το λεωφορείο από την Αβάνα- μέσω ενός σάιτ που είχε απευθείας τσατ. Δεν το έκλεισα μέσω της εταιρείας που έχει τα λεωφορεία, γιατί έπρεπε να κάνω ρέτζιστερ και δεν είχα πολύ χρόνο στο ίντερνετ (δύο δολάρια η ώρα και κάποιες υπηρεσίες δεν λειτουργούν). Μια τρύπα στο νερό έκανα. Δεν μου έκλεισαν ποτέ εισιτήριο γιατί δεν υπήρχε και καλά διαθεσιμότητα, αλλά μου κράτησαν τα λεφτά. Όταν διαμαρτυρήθηκα και τους είπα βρείτε μου για άλλη μέρα, μου έκλεισαν για την Παρασκευή, αλλά μόνο να πάω, να γυρίσω δεν είχε. Μου συνέστησαν να βγάλω εισιτήριο επιστροφής από το ταμείο στο Βαραντέρο μόλις φτάσω... Γιατί δεν με ενημερώσατε εξ αρχής; Να σας πω να μου κλείσετε άλλη ώρα ή να σας πω ότι δεν θέλω να πάω καθόλου. Τι θα γίνει αν δεν καταφέρω να βρω εισιτήριο; Θα μείνω στο Βαραντέρο για πάντα; Δεν ξέρω τι να κάνω... Θα πάω μάλλον από περιέργεια να δω τι θα γίνει...

Θα ήθελα να πάρω για το λεωφορείο αύριο κάτι να μασουλάω, αλλά σουπερμάρκετ εδώ έτσι όπως τα ξέρουμε στη Δύση δεν έχει. Μη με παρεξηγείτε, δεν αναζητώ εδώ τα αγαθά της Δύσης, αναζητώ όμως τα βασικά αγαθά σε καλύτερες τιμές, γιατί όλα είναι πανάκριβα για τους ξένους. Ένας μισός Μεξικανός, μισός Γάλλος μου είπε ότι πληρώνεις σαν να είσαι στο Παρίσι, αλλά δεν είσαι στο Παρίσι ούτε και έχεις τις ίδιες υπηρεσίες με το Παρίσι. Δεν έχω πάει στο Παρίσι, δεν ξέρω. Αλλά τα μπακάλικα στην Αβάνα είναι καλά κρυμμένα και δεν με εμπνέουν να ψωνίσω, γιατί μυρίζουν περίεργα και βλέπω κατσαρίδες στην είσοδο. Το μικρό μπουκαλάκι με το νερό κοστίζει ένα δολάριο στην καλύτερη περίπτωση. Το έχουν και με δύο. Πήγαμε λοιπόν σε ένα σουπερμάρκετ για να εφοδιαστούμε με μπόλικα νερά σε πιο χαμηλή τιμή. Το μικροσκοπικό σουπερμάρκετ δεν είχε νερό (!), αλλά είχε έναν διάδρομο - όχι ράφι - διάδρομο - γεμάτο με σακουλάκια βρώμης. Μας έστειλαν σε ένα άλλο σουπερμάρκετ - ψιλικατζίδικο εγώ θα το χαρακτήριζα, αλλά ούτε κι εκεί είχε νερό... Είχε δύο διαδρόμους μόνο με ρούμι. Οι Κουβανοί μάλλον δεν πίνουν νερό, πίνουν μόνο ρούμι. Όχι, δεν ήταν κάβα. Το αποκαλούσαν σουπερμάρκετ. Ρωτήσαμε κάνα δυο περαστικούς στον δρόμο και μας έστειλαν σε καφετέριες να εφοδιαστούμε με το πολύτιμο αγαθό. Εννοείται πως για τους ντόπιους είναι άλλες οι χρεώσεις.

Τα μαγαζιά πάλι είναι βρόμικα. Αν εξαιρέσεις τα εστιατόρια που δουλεύουν με τουρίστες, τα μαγαζιά τους έχουν βρόμικα πατώματα, βρόμικα παράθυρα, βρόμικα ράφια. Μου λένε ότι είναι μορφωμένοι οι Κουβανοί, ότι το μορφωτικό επίπεδο είναι υψηλό. Εγώ ξέρω ότι όποιος είναι μορφωμένος μαθαίνει από παιδί στο σχολείο να μην πετάει στον δρόμο σκουπίδια. Η γιαγιά μου πάλι που δεν ήταν μορφωμένη και έζησε μια ζωή μες στη φτώχια την καταραμένη φρόντιζε πάντα το σπίτι της να είναι καθαρό, η αυλή της, ο δρόμος μπροστά στο σπίτι της. Και όχι μόνο η γιαγιά μου. Εδώ σπάνια το βλέπω αυτό. Σαν να μην τους νοιάζει ένα πράγμα.

Έψαξα στο Google να δω τι μπορεί να κάνει κανείς στην Αβάνα και το Google πρότεινε το Museo de la Revolution, το Μουσείο της Επανάστασης. Κινήσαμε λοιπόν και πήγαμε. Πληρώσαμε οκτώ CUC έκαστος για να επισκεφτούμε το πιο κακόγουστο μουσείο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μουσειολογικά ήταν απαράδεκτο από κάθε άποψη. Δεν θα καθίσω τώρα να κάνω ανάλυση, αλλά ας πω ότι ήταν βρόμικο κι αυτό, κακοσυντηρημένο, όπως το 95% των κτιρίων στην Αβάνα (δικαιολογημένα λόγω του εμπάργκο και της έλλειψης ρευστού) και δεν είχε πάρα ελάχιστα εκθέματα. Είχε κάτι πλακάτ με την ιστορία της επανάστασης κυρίως στα ισπανικά και αυτό ήταν. Είχε κι ένα gift-shop για να τ'αρπάζουν από τους τουρίστες όπως-όπως με μικροαντικείμενα που ελάχιστη σχέση είχαν με το μουσείο, αλλά ένα βιβλίο με την ιστορία της επανάστασης σε διάφορες γλώσσες δεν είχε. Στην αυλή είδα ως έκθεμα την τουρμπίνα ενός αμερικανικού αεροσκάφους που αναχαίτισαν στον εναέριο χώρο τους με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του ο Αμερικανός πιλότος... Δεν μου άρεσε που αντίκρισα ένα τέτοιο έκθεμα τη στιγμή που λίγα μέτρα πιο πέρα μπορούσες να δεις διάφορους Κουβανέζους να προσφέρουν βόλτα με τα αυτοκίνητα του '50 σε Αμερικανούς τουρίστες με 25 δολάρια.

Ο καπιταλισμός έχει πατήσει για τα καλά το πόδι του στο νησί και οι Κουβανοί σφυρίζουν κλέφτικα. Μιλούν λίγα αγγλικά όσοι δουλεύουν στον τουρισμό και ακούν αμερικάνικη μουσική. Είδα απανωτά βίντεο κλιπ με την Κέιτι Πέρι και άκουσα Metallica και Έλβις Πρίσλεϊ ουκ ολίγες φορές στον δρόμο. Το δολάριο επίσης είναι παραπάνω από καλοδεχούμενο. Καλοδεχούμενοι φυσικά και οι Αμερικανοί τουρίστες που αφήνουν σχεδόν πάντα 20% μπουρμπουάρ. Υποκρισία και "αντίσταση". Αντίσταση ενάντια σε ποιον; Σε τι; Για να υπάρχει αντίσταση πρέπει να υπάρχει εχθρός. Έχω την αίσθηση ότι οι Κουβανοί τις τελευταίες δεκαετίες και κυρίως μετα την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είναι σαν τον Δον Κιχώτη. Παλεύουν με ανεμόμυλους και συντηρούν μια κατάσταση επειδή έτσι συμφέρει την κυβέρνησή τους. Σημειωτέον: στην Κούβα η αντιπολίτευση απαγορεύεται, δεν υπάρχει αντίλογος, δεν ασκείται κανένας απολύτως έλεγχος στο κυβερνών κόμμα.

Πήγε ο σύζυγος να φάει ένα παγωτό στο Coppelia και μόλις τον είδαν ξένο οι φύλακες, τον έστειλαν να πάει να φάει παρέα με τους τουρίστες. Οι Κουβανοί έτρωγαν αλλού! Γιατί; Για να μην τους μολύνει, να μην τον μολύνουν; Τι φάση; Δύο κατηγορίες ανθρώπων υπάρχουν; Οι τουρίστες και οι Κουβανοί; Αυτό είναι το κομμουνιστικό ιδεώδες που θέλουν να πρεσβεύουν; Σε παγωτατζίδικο θα προστατεύσουν το κράτος τους από τις ορδές των τουριστών; Και τι κάνουν τα άπειρα χρήματα που αφήνουν οι τουρίστες; Η Αβάνα είναι στα μαύρα της τα χάλια! Είναι δύσκολο να μην κάνεις πολιτική συζήτηση στην Κούβα ακόμα και αν θέλεις να το αποφύγεις...

Στα θετικά, να πω ότι δεν υπάρχει εγκληματικότητα, δεν κυκλοφορούν ναρκωτικά (αν και πήγαν δυο-τρεις φορές να μας πουλήσουν μαριχουάνα στα κλεφτά με 30 δολάρια το ένα γραμμάριο). Δεν θα δεις ναρκομανείς στον δρόμο ή τζογαδόρους. Εντάξει, λένε σχεδόν μηδέν εγκληματικότητα, αλλά ήθελαν να μου πουλήσουν κλεμμένα πούρα, βούτηξαν τη ζακέτα μου από ένα νυχτερινό κέντρο και σε κάθε γωνιά παραμονεύει ένας επιδέξιος απατεώνας αρσενικού ή θηλυκού γένους που θέλει να σου αποσπάσει λεφτά (με στυλ είναι η αλήθεια και όχι με το πιστόλι στον κρόταφο όπως σε άλλες χώρες όπως στο Μεξικό). Μπορούσα πάντως να περπατώ αμέριμνη με το κινητό και τη φωτογραφική μηχανή στον δρόμο χωρίς να φοβάμαι, κάτι που στην Πόλη του Μεξικού δεν μπορώ να κάνω. Όσο για το πείραγμα και το φλερτ από τους άντρες που κάνουν ντου, για να είμαι ειλικρινής, με τον άντρα μου ένιωθα πιο ασφαλής, πάρα όταν κυκλοφορούσα μόνη μου και μου σφύριζαν μέσα στο αυτί διάφορα κομπλιμέντα, αλλά και αισχρόλογα στα ισπανικά.

Είμαι μάλλον τόσο θυμωμένη και τόσο αυστηρή (δεν το συνηθίζω), γιατί είχα μεγάλες προσδοκίες. Πώς να μην έχω; Περίμενα να δω έναν λαό φτωχό, αλλά περήφανο. Κάτι τέτοιο δεν είδα. Περίμενα να δω έναν λαό χαρούμενο, αλλά ούτε αυτό δεν το είδα. Είναι πάντως λαός πανέμορφος. Από την καθαρίστρια του ξενοδοχείου, μέχρι την υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Εθνικού Θεάτρου και από τη γιαγιά που θα δω κρεμασμένη στο παράθυρο να χαζεύει τους περαστικούς, μέχρι τον σερβιτόρο στο εστιατόριο και τα παιδιά που παίζουν στους δρόμους – όλες και όλοι πανέμορφοι.

Υ.Γ. Οι φωτογραφίες είναι του Πάτρικ Κνάπιχ